سابقه عزاداری در غیاثکلا

حدود 140 سال پیش وقتی ساکنان غیاثکلا  25 خانوار بودند بدلیل قلّت جمعیت ، عزاداری ایام محرّم را ، با اهالی روستاهای همجوار ( بی نمد و زیارکلا ) بطور مشترک  ، برگزار مینمودند .

مکان عزاداری تکیه کوچک در منطقه  اسپیاری  واقع  در بین راه ( مالرو ) زیارکلا به بینمد  ، انتخاب شده بود .

امروزه اسپیاری مزرعه کشت برنج است و تا 40 سال قبل محلّ کشت باقالا (باکله جار) بوده است . و فقط  قطعه کوچکی از آن باقی مانده که هنوز به زمین کشاورزی برنج تبدیل نگردیده و بصورت پُشته باقی مانده است و در حال حاضر مالک آن (آقای عیسی رستمی فرزند اکبر از اهالی روستای بینمد)  آنرا تبدیل به باغ مرکّبات نموده است .

این منطقه (اسپیاری) در آن زمانها مسکونی بود  و از آن به  بینمد قبلی ، یاد میکنند . و گفته شده است که این منطقه (یعنی بینمد قدیم)  دارای حمام ، مسجد ، و قبرستان نیز بوده است  و چون  اهالی آن دچار طاعون  شده بودند آنجا را ترک نموده و به سمت نیم کیلومتری شمال آن ( روستای بینمد فعلی )  نقل مکان نمودند .

با متروکه شدن بینمد قدیمی ،  به ندرت خانه‌های آن  ویران  گشت و لیکن از تکیه آن طی سالهای متمادی استفاده میشد .  طی سالهایی که  فقط تکیه در آن منطقه فعّال بود ،  اهالی روستای بینمد آن  منطقه را  خنه‌‌سر میگفتند  .

منبری و واعظ  این تکیه مرحومان شیخ نصراله قائمی امیرکلایی و سید یوسف مرتضوی امیرکلایی بودند . و گاهی اولین و تنها عالم روستای غیاثکلا بنام کربلایی شیخ ملاّ حسین ٬ که از دروس حوزوی لمعه را تمام کرده بود  ، در آن  مسئله و احکام میگفت و بعضاً در پای منبر ٬ موعظه نیز میکرد .

مرحوم کربلایی شیخ ملّاحسین پسر حاج محمد سلطان (نیای بزرگ خاندان غیاثی ، حسین‌زاده ، غیاثپور ، قاسمی ، محمدی ، و تبخال) و پدر مرحوم کربلایی شیخ یوسف و جدّ مرحوم حاج نصراله غیاثی می‌باشد . 

در این تکیه مدّاحی و مرثیه‌خوانی  ، ابتداتوسط مرحوم شیخ احمد( فرزندکربلایی شیخ ملاّحسین ) که مرگ زودهنگام داشته است انجام میگرفت و پس از او پای ثابت مدّاحی ، مرحوم کربلایی حاج‌آقا بود . 

مرحوم کربلایی حاج آقا ( پسر مرحوم کربلایی علیجان  و  پدر مرحوم شیخ محمود غیاثی )  ، نقش اصلی را در مداحی ایفاء میکرد و بعداً مرحوم کربلایی شیخ یوسف به کمک او آمد .

 

با ساخت اوّلین تکیه در غیاثکلا ، تکیه اسپیاری از فعاّلیت ساقط شد . و مدّاحی مرحومان کربلایی حاج آقا و کربلایی شیخ یوسف در تکیه جدید ادامه یافت .

کسی از اهالی کنونی غیاثکلا بهنگام ساخت اولین تکیه و متعاقباً اولین ابوالفضلیها ( سقّانفارها ) ، هنوز متولد نشده بود ولیکن اکثراً تغییرات بعدی آنرا بخاطر دارند .
 طبق حدسهایی که زده شده است ،  ساخت تکیه ابتدایی در زمین موقوفه به سالهای ۱۲۸۵ تا ۱۲۹۰شمسی تخمین زده شده است و بنایی بود مسقّف به مساحت کمتر از 100 متر که از سه طرف محصور به دیوار نبود و به شکل تراس (بهار خواب ) ساخته شده بود .

 بعدها در دو سمت جنوب غربی وجنوب شرقی تکیه , ابوالفضلیها (سقّانفار) ساخته شد که چون متولّی  سقّانفار سمت غرب مرحوم مشهدی بابا و پس از او پسرش مشهدی یوسف (جدّ و پدر کربلایی مصّیب حسینی) بودند و اکنون نیز کربلایی مصیب حسینی (مشهور به مصیب دایی‌قلی) متولّی آن است , لذا موسوم به سقّانفار مصیّب دایقلی است .

و از طرفی چون بانی و متولّی سقّانفار سمت شرق مرحوم کربلایی مهدی (پدر مرحومان کربلایی حسین وحاج رمضان وپدرحاج میرزاعلی رمضانی ) بوده است لذا به سقّانفار رمضانی‌ها شهرت دارد .

گفته شده است سقّانفار مصیّب دایی‌قلی در زمان پدرش در جای فعلی نبوده و کمی جلوتر بوده است و بدلیل توسعه مسجد توسط مرحوم حاج ابوالقاسم قاسمی ، ناگزیر به جابجایی آن شدند .

وهمچنین سقّانفار رمضانیها چون دچار حریق شده بود لذا ضمن بازسازی کمی جابجا (یعنی چرخانده) شده است .

میدانیم نفار(نپار) بنای چوبی مرتفعی است که مسقّف به شیروانی , و از چهارطرف باز و مشرف به اطراف میباشد .

با اینکه دو سقّانفار موجود طی سالهای اخیر شامل تغییرات عدیده‌ای شده است بدانگونه که اکنون از چهار طرف محصور به دیواربا آجروسیمان میباشد وشکل وشمایل نفار را ندارد لیکن هنوز به سقّانفار موسوم میباشد .

البته تکیه اوّلیه نیزطی چند مرحله دستخوش تغییرات شد . ابتدا ازسمت غرب به شکل ال توسعه یافت بطوریکه قسمت زیرین سقانفار مصیّب دای‌قلی به تکیه ملحق شد وسپس محصور به دیوار گردید و نهایتاَ  طبقه فوقانی آن نیز ساخته شد .

همچنان که در ایران از تکیه فقط در ایّام عزاداری استفاده ننموده و در سایر ایّام از فضای آن بهره برداریهای دیگر نیز میکردند . تکیه غیاثکلا نیز کاربردهای دیگر داشت مثلاً  آن مکان محل تدریس دروس ابتدایی و قرآنی نیز بوده است و در زمانهایی که مسجد دستخوش مرّمت و تعمیر بود تکیه جایگزین آن میگردید . 

 علاوه بر این تکیه مکانی برای اُتراق دراویش و چلنگرهای دوره‌گرد و نیز مکانی برای بازیهای مرسوم آن زمان بود و اکثر میانسالان روستا ٬ گردو بازی (آغوزکا) و تیله بازی(تیشله‌کا) و قائم باشک(چش‌بیته‌کا) نوجوانان و جوانان (که مشهدی یحیی جالی سرآمد آنان بود) را در محوطه تکیه به یاد می‌آورند . 

بدیهی‌است در زمانهایی که تکیه دستخوش تعمیرات و تغییرات میشد ٬  اهالی برای عزاداری در مسجد اجتماع میکردند .

با عنایت به تغییرات بسیاری که تکیه از ابتدا تا کنون داشته است ولی تکیه کنونی سالها به همین شکل باقیست و از سال 1372  شمسی  به‌جز تغییرات جزئی مانند آلمینیومی شدن سقف و ایجاد سایبان ، تعمیرات اساسی نداشته است .       

البتّه درشهریور سال جاری(1389) طبقه فوقانی تکیه بمساخت 120 متر تغییر کاربری داده و  بمنظور استفاده جهت کتابخانه و کانون فرهنگی وهنری با سرمایه‌گذاری 16,000,000 ریالی تجهیزشد ودر حال حاضر با مدیریت حاج جواد جالی فعّال میباشد .
 لازم به ذکر است که یک میلیون ریال از مبلغ فوق الذکر توسط دبیرخانه کانون فرهنگی و هنری مساجد مازندران تامین شده است .